نقش هوش مصنوعی در آینده ایران: بررسی سند ملی هوش مصنوعی و چشم‌اندازها

سند ملی هوش مصنوعی با هدف تقویت جایگاه ایران در عرصه هوش مصنوعی و تبدیل شدن به یکی از ۱۰ کشور پیشرو در این حوزه تا سال ۱۴۱۲ تدوین و ابلاغ شده است. این سند در ۲۹ خرداد ۱۴۰۳ توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب و به دستگاه‌های مرتبط ابلاغ گردید. اهداف اصلی این سند شامل توسعه فناوری هوش مصنوعی برای بهبود حکمرانی، توانمندسازی نیروی انسانی متخصص و تقویت زیست‌بوم فناوری و نوآوری ملی است.

در این سند، هوش مصنوعی به عنوان بخشی از زیست‌بوم دینی و فرهنگی ایران معرفی شده که می‌بایست بر مبنای ارزش‌های اسلامی و توانمندی‌های بومی پیش برود. از اهداف مهم آن می‌توان به توانمندسازی نیروی انسانی، ارتقاء زیرساخت‌ها، و تنظیم‌گری در حوزه‌های کلان‌داده و مالکیت فکری اشاره کرد. همچنین این سند تأکید دارد که استفاده هوشمندانه از هوش مصنوعی در بخش‌های آموزش، بهداشت، صنعت و حکمرانی منجر به رفاه و پیشرفت جامعه خواهد شد .
منابع : پایگاه ملی اطلاع رسانی قوانین و مقررات کشور – ایرنا – مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی

برای دسترسی به سند ملی هوش مصنوعی می توانید به پایگاه ملی اطلاع رسانی قوانین و مقررات کشور مراجعه کنید :
لینک سند ملی هوش مصنوعی در پایگاه ملی اطلاع رسانی قوانین و مقررات کشور

اما اولین پلتفرم ایرانی هوش مصنوعی ایرانی: رخشای، در این چشم انداز سند ملی هوش مصنوعی چگونه به پیش می رود ؟

به عنوان پلتفرم هوش مصنوعی رخشای، به عنوان یک شرکت فعال و پیشرو در بخش خصوصی تمرکز اصلی ما بر ارائه فناوری‌های هوشمندی است که عمیقاً با ارزش‌ها، فرهنگ و نیازهای جامعه ایرانی هماهنگ باشد. سامانه‌های هوش مصنوعی ما، شامل مدل پردازش متنی زال و مدل پردازش تصویری شهرزاد، به گونه‌ای طراحی و آموزش یافته‌اند که هم درک عمیقی از زبان فارسی داشته باشند و هم با ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی ایرانی سازگار باشند. این تعهد به فرهنگ ایرانی، بخشی جدایی‌ناپذیر از اهداف و فعالیت‌های ما است و همسو با سند ملی هوش مصنوعی ایران، این پلتفرم را در مسیر توسعه فناوری بومی و حفظ هویت ملی قرار داده است​.

تاکید بر فرهنگ ایرانی در توسعه علمی و تولید دانش بومی

رخشای از همان ابتدا به بومی‌سازی فناوری‌های هوش مصنوعی پرداخته و تمامی سامانه‌های خود را با داده‌های بومی و فرهنگی ایران آموزش داده است. این سامانه‌ها با تمرکز بر ارزش‌های ملی، به کاربران ایرانی امکان می‌دهند که از محتوایی بهره‌مند شوند که با فرهنگ و سنت‌های ایرانی همخوانی دارد و به زبانی طراحی شده که نیازها و خواسته‌های آنها را بهتر برآورده کند​.

ارائه زیرساخت‌های هوش مصنوعی بر مبنای ارزش‌های ملی و تجاری‌سازی خدمات بومی

رخشای، علاوه بر ارائه خدمات به کاربران عادی، در خدمت بیش از ۲۰۰ شرکت ایرانی است که از مدل‌های هوش مصنوعی اختصاصی مانند زال پلاس بهره‌مند می‌شوند. این زیرساخت‌های بومی با هدف تسهیل دسترسی به فناوری‌های هوش مصنوعی بومی و بر اساس ارزش‌های ایرانی توسعه یافته‌اند. این جهت‌گیری، کاملاً همسو با اهداف سند ملی هوش مصنوعی بوده که بر اهمیت تجاری‌سازی و تقویت زیرساخت‌های هوش مصنوعی تأکید دارد​.

گسترش کاربردهای هوش مصنوعی در حوزه‌های سلامت و کشاورزی و روانشناسی به صورت همکاری در گسترش در این موارد

رخشای همچنین با همکاری مراکز تحقیقاتی مانند دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان و شرکت‌های فعال در حوزه کشاورزی، و روانشناسی توانسته است فناوری‌های هوشمندی را در بخش‌های حیاتی کشور پیاده‌سازی کند. این فعالیت‌ها، در راستای اهداف سند ملی، موجب تقویت زیرساخت‌های پزشکی و کشاورزی وروانشناسی در کشور می‌شود و امکان توسعه خدمات هوش مصنوعی را برای بهبود کیفیت زندگی ایرانیان فراهم می‌سازد​ .

رخشای به عنوان یک پلتفرم بومی، متعهد به ارائه فناوری‌هایی است که نه تنها با اصول و ارزش‌های فرهنگی و ملی ایران سازگار هستند، بلکه این فرهنگ غنی را در بطن خود بازتاب می‌دهند و موجب می‌شوند جامعه ایرانی بتواند با حفظ هویت ملی خود، از فناوری‌های پیشرفته هوش مصنوعی بهره‌مند شود.

چند راهکار برای بهبود در اجرا به سند ملی هوش مصنوعی از دید ما

سند ملی هوش مصنوعی ایران به منظور توسعه و ارتقاء این فناوری مهم در کشور تهیه شده است. برای تحقق اهداف این سند، اقدامات متعددی باید صورت گیرد که در ادامه به صورت کامل‌تر و کاربردی‌تر به هر یک می‌پردازیم:

1. توسعه منابع انسانی و آموزش نیروی متخصص
   • بازنگری در برنامه‌های درسی دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی: افزودن دروس تخصصی مرتبط با هوش مصنوعی، یادگیری عمیق، پردازش زبان طبیعی و کلان‌داده به برنامه‌های تحصیلی.
   • برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های عملی: ایجاد دوره‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت برای آموزش مهارت‌های عملی به دانشجویان و علاقه‌مندان.
   • تسهیل در اعطای بورسیه‌های تحصیلی و فرصت‌های مطالعاتی: حمایت مالی از دانشجویان مستعد برای ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی در داخل و خارج از کشور.
   • ایجاد شبکه‌های پژوهشی و انجمن‌های علمی: تشویق به همکاری بین پژوهشگران و متخصصان برای تبادل دانش و تجربیات.
2. سرمایه‌گذاری بر زیرساخت‌های کلان‌داده و شبکه اطلاعات
   • توسعه مراکز داده پیشرفته: احداث دیتاسنترهای با ظرفیت بالا برای ذخیره‌سازی امن و پردازش سریع داده‌ها.
   • استفاده از فناوری‌های پردازش موازی و ابری: بهره‌گیری از سیستم‌های توزیع‌شده و محاسبات ابری برای افزایش توان پردازشی.
   • تقویت شبکه ملی اطلاعات و دسترسی همزمان به بستر های بین المللی بدون محدودیت : بهبود زیرساخت‌های ارتباطی برای انتقال سریع و امن داده‌ها در سراسر کشور.
   • ایجاد پلتفرم‌های اشتراک‌گذاری داده: فراهم کردن امکان دسترسی محققان و شرکت‌ها به مجموعه داده‌های بزرگ و متنوع.
3. توسعه همکاری بین بخش دولتی و خصوصی
   • ایجاد کنسرسیوم‌ها و مراکز نوآوری مشترک: تشکیل تیم‌های مشترک بین دولت، دانشگاه‌ها و صنعت برای انجام پروژه‌های بزرگ.
   • حمایت از پروژه‌های تحقیق و توسعه: ارائه تسهیلات مالی و قانونی به شرکت‌های خصوصی برای مشارکت در پروژه‌های ملی هوش مصنوعی.
   • برگزاری همایش‌ها و رویدادهای شبکه‌سازی: ایجاد فرصت برای ارتباط و تبادل نظر بین متخصصان، کارآفرینان و سیاست‌گذاران.
   • استفاده از پلتفرم‌های مشترک مانند رخشای: توسعه سامانه‌هایی که خدمات هوش مصنوعی را در اختیار نهادهای دولتی و خصوصی قرار می‌دهند.
4. حمایت از شرکت‌های نوآور و استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی
   • ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر: تأمین منابع مالی برای استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های نوپا در حوزه هوش مصنوعی.
   • ارائه تسهیلات مالیاتی و قانونی: کاهش موانع بوروکراتیک و ارائه معافیت‌های مالیاتی برای تشویق کارآفرینی.
   • فراهم کردن فضای کاری و زیرساخت‌های لازم: ایجاد مراکز رشد و پارک‌های فناوری با امکانات پیشرفته.
   • برنامه‌های شتاب‌دهی و مشاوره: ارائه خدمات آموزشی و مشاوره‌ای برای تقویت مهارت‌های مدیریتی و فنی.
5. توسعه مقررات و حقوق مالکیت فکری
   • وضع قوانین حمایتی در زمینه مالکیت فکری: تدوین مقرراتی که از حقوق مخترعان و نوآوران در حوزه هوش مصنوعی حمایت کند.
   • حفاظت از داده‌ها و حریم خصوصی: ایجاد چارچوب‌های قانونی برای جمع‌آوری، استفاده و به‌اشتراک‌گذاری داده‌ها به صورت امن.
   • تسهیل فرآیند ثبت اختراع و علامت تجاری: ساده‌سازی مراحل اداری و کاهش هزینه‌های مربوط به ثبت مالکیت فکری.
   • تدوین استانداردها و پروتکل‌های ملی: تعیین معیارها و دستورالعمل‌هایی برای توسعه و استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی.
6. فرهنگ‌سازی و ترویج هوش مصنوعی در میان عموم جامعه
   • برگزاری کمپین‌های آگاهی‌بخشی: استفاده از رسانه‌ها برای معرفی فواید و کاربردهای هوش مصنوعی در زندگی روزمره.
   • آموزش در سطوح مختلف تحصیلی: افزودن مباحث پایه‌ای هوش مصنوعی به برنامه‌های درسی مدارس و دانشگاه‌ها.
   • تشویق به مشارکت عمومی: ایجاد پروژه‌هایی که افراد عادی بتوانند در توسعه و بهبود فناوری‌های هوش مصنوعی سهیم شوند.
   • تولید محتوا و منابع آموزشی: تهیه کتاب‌ها، مقالات، ویدئوها و دوره‌های آنلاین برای افزایش دانش عمومی در این حوزه.

نتیجه‌گیری

اجرای موفق این راهکارها نیازمند همکاری و تعهد همه‌جانبه از سوی دولت، بخش خصوصی، جامعه علمی و عموم مردم است. با تمرکز بر این اقدامات، ایران می‌تواند به یکی از کشورهای پیشرو در زمینه هوش مصنوعی تبدیل شود، که این امر به بهبود اقتصاد، ارتقاء سطح علمی و افزایش کیفیت زندگی شهروندان منجر خواهد شد.

چرا باید امکان دسترسی کاربران ایرانی به پردازش دیتا هایشان در داخل کشور را در اولویت قرار دهیم ؟

ما با حمایت از حق دسترسی کاربران ایرانی به تمام سرویس های هوش مصنوعی در سراسر جهان به یک نکته مهم می پردازیم :

پردازش داده‌های کاربران ایرانی در داخل کشور از جهات مختلف، از جمله امنیت، حریم خصوصی، اقتصادی، و توسعه فناوری، اهمیت ویژه‌ای دارد. در ادامه به این جنبه‌ها پرداخته می‌شود:

۱. امنیت ملی و حریم خصوصی

ذخیره و پردازش داده‌ها در داخل کشور از نظر امنیت ملی اهمیت بالایی دارد، چرا که داده‌های کاربران ایرانی شامل اطلاعات شخصی، اجتماعی، و گاهی حساس می‌شود. این داده‌ها در صورت پردازش در سرورهای خارجی، به راحتی قابل دسترسی توسط دولت‌ها و سازمان‌های خارجی هستند. با نگه‌داری داده‌ها در داخل کشور، ایران می‌تواند امنیت اطلاعات کاربران را تضمین کند و از افشای اطلاعات مهم به نهادهای خارجی جلوگیری کند. این مسئله به ویژه در دوره‌ای که جرائم سایبری رو به افزایش است، حیاتی است.

۲. حمایت از حریم خصوصی کاربران

با پردازش داده‌ها در داخل کشور، امکان اعمال قوانین ملی مربوط به حریم خصوصی و حمایت از حقوق کاربران به شکل بهتری وجود دارد. کشورهای بسیاری قوانینی دارند که شرکت‌ها را ملزم به پردازش داده‌ها در مرزهای ملی می‌کنند تا بتوانند نظارت و کنترل بهتری بر روی داده‌های حساس شهروندان داشته باشند. به عنوان مثال، ایران می‌تواند با توسعه قوانین محلی برای حفاظت از حریم خصوصی، تضمین کند که اطلاعات شخصی کاربران به طور کامل محافظت شده و از سوء‌استفاده‌های احتمالی در امان باشد.

۳. استقلال و خودکفایی فناوری

پردازش داده‌ها در داخل کشور به استقلال تکنولوژیکی ایران کمک می‌کند. توسعه پلتفرم‌ها و زیرساخت‌های داخلی برای پردازش داده‌ها، نیاز به وابستگی به فناوری‌های خارجی را کاهش می‌دهد و به کشور اجازه می‌دهد تا بر اساس نیازهای داخلی و اهداف ملی، از داده‌ها استفاده کند. پلتفرم‌هایی مانند رخشای، با پردازش و تحلیل داده‌های کاربران ایرانی به صورت بومی، می‌توانند نیازهای خاص فرهنگی و اجتماعی را بهتر درک کنند و پاسخ دهند.

۴. تقویت اقتصاد دیجیتال و ایجاد اشتغال

توسعه زیرساخت‌های پردازش داده‌های داخلی باعث رونق صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران می‌شود. نگهداری و پردازش داده‌ها در داخل کشور نیازمند سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های پردازشی و ایجاد مراکز داده‌های بزرگ است. این اقدام نه تنها به ایجاد اشتغال مستقیم در حوزه فناوری کمک می‌کند، بلکه موجب رونق اقتصادی و توسعه زیست‌بوم استارت‌آپی کشور نیز خواهد شد.

۵. بهبود کیفیت خدمات و نوآوری‌های بومی

با پردازش داده‌ها در داخل کشور، شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها به داده‌های محلی دسترسی بهتری خواهند داشت که می‌تواند منجر به ارائه خدمات بهینه‌تر و توسعه محصولات مبتنی بر نیازهای واقعی کاربران ایرانی شود. این موضوع به توسعه نوآوری‌های بومی کمک کرده و رقابت‌پذیری پلتفرم‌های داخلی را افزایش می‌دهد.

۶. رعایت الزامات و قوانین ملی

با پردازش داده‌های کاربران در داخل کشور، امکان اجرای دقیق‌تر الزامات قانونی فراهم می‌شود. کشورهایی که داده‌های شهروندان خود را در داخل مرزهایشان ذخیره و پردازش می‌کنند، می‌توانند نظارت بیشتری بر روی اجرای قوانین محلی داشته باشند و به راحتی الزامات قانونی مربوط به حفظ اطلاعات، امنیت سایبری، و حریم خصوصی را اعمال کنند.